Türkiye’de her yıl milyonlarca kişi gelir vergisi ödemesi yapar. Çeşitli gelir kaynaklarından elde edilen kazançlar, belirli oranlarla vergilendirilir. Gelir vergisi birey veya işletme fark etmeksizin mükellef olan herkes için bir zorunluluktur. Peki, gelir vergisi nedir? Gelir vergisi ne zaman ödenir?
Gelir Vergisi Nedir?
Gelir vergisi, kişilerin veya kurumların bir yıl içerisinde elde ettikleri gelir üzerinden belirli oranda devlete ödedikleri bir vergi türüdür. Belirli kategorilere göre belirlenen bu vergi, Gelir Vergisi Kanunu ile düzenlenir.
Kimler Gelir Vergisi Ödemekle Yükümlüdür?
Gelir vergisi; ikametgahı Türkiye’de bulunan kişileri, bir yıl içerisinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanları, serbest meslek sahiplerini, emeklileri, işletme sahiplerini, gayrimenkul sahiplerini ve diğer gelir elde eden bireyleri doğrudan etkiler.
Gelir Vergisi Hangi Gelir Türlerinden Alınır?
Gelir vergisi genel itibarıyla aşağıda listelenen gelir türlerinden alınır:
- Ücret Geliri: İşveren tarafından çalışanlara ödenen maaş ve ikramiyeler bu kategoriye girer. Gelir vergisi bu gelir türünden otomatik olarak kesilir.
- Serbest Meslek Kazancı: Serbest çalışanlar (avukatlar, kendi muayenehanesi olan doktorlar vs.) kazançlarını bu gelir türüne dayandırarak beyan ederler.
- Ticari Gelir: Kendi işini yürüten ve ticaret yapan (şirket sahipleri, esnaflar vs.) kişilerin elde ettikleri gelir bu kategoridedir.
- Zirai Gelir: Tarım ve çiftçilik faaliyetlerinden elde edilen gelirlerden vergi kesilir. Ancak tarımda belirli bir tutara kadar istisna ve muafiyetler uygulanabilir.
- Gayrimenkul (Kira) Geliri: Bir gayrimenkulun kiraya verilmesiyle elde edilen kazanç bu kategoride yer alır.
- Menkul Sermaye Kazancı: Banka faiz gelirleri, hisse senedi ve tahvil gelirleri gibi finansal araçlardan elde edilen gelirler, gelir vergisine tabidir.
Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir ve Nasıl Hazırlanır?
Gelir vergisi beyannamesi, vergiye tabi olan kişi veya kurumların, yıllık ödenmesi gereken vergiyi hesaplamak amacıyla yıl içerisindeki gelirlerini beyan etmek için hazırladıkları resmi belgedir. Gelir İdaresi Başkanlığı resmi web sitesi üzerinden hazırlanabilir.
Gelir Vergisi Beyanı Verme Süresi Nedir?
Gelir vergisi beyannamesi, beyan verilecek olan yıldan itibaren sayılarak bir sonraki yılın Mart ayı sonuna kadar verilir. Bir önceki yıla ilişkin gelirler için her yıl Mart ayının 1’i ile 31’i arasında gelir vergisi beyannamesi verilir. İki taksit halinde düzenlenen verginin ilk taksiti Mart ayında, ikinci taksiti ise Temmuz ayında ödenir.
2024 Gelir Vergisi Oranları ve Dilimleri Nelerdir?
Gelir vergisi dilimleri yıllık gelirler göz önüne alınarak belirlenir. Fakat yıllık toplam gelire karşılık gelen vergi oranı direkt olarak uygulanmaz.
Güncel 2024 gelir vergisi oranları ücret kazançları ve ücret dışı kazançlar için şu şekilde belirlenmiştir:
- 0’dan 110.000 TL’ye kadar %15
- 230.000 TL’nin 110.000 TL’lik kısmı için 16.500 TL, fazlası için %20
- 580.000 TL’nin 230.000 TL’lik kısmı için 40.500 TL, fazlası için %27
- 3.000.000 TL’nin 580.000 TL’lik kısmı için 135.000 TL, fazlası için %35
- 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’lik kısmı için 982.000 TL, fazlası için %40
Gelir Vergisi Matrahı Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Gelir vergisi matrahı, elde edilen gelirlerin vergiye tabi olan kısmıdır. Vergiye tabi gelirler ise Gelir Vergisi Kanunu içerisinde yer alan kurallar çerçevesinde netleştirilir. Vergi matrahı, toplam gelirden düşülen indirimler sonrası elde edilir. Söz konusu indirimler ise meslek giderleri, sigorta birimleri gibi unsurlardır.
Bir çalışan, 2024 yılı içinde yıllık brüt 250.000 TL ücret geliri elde ettiği varsayılırsa; çalışanın gelir vergisi matrahı, brüt gelirden SGK primi (%14) ve işsizlik sigortası primi (%1) düşüldükten sonra hesaplanır.
Yıllık Brüt Gelir: 250.000 TL
SGK Primi Kesintisi (%14): 250.000 × 0,14 = 35.000 TL
İşsizlik Sigortası Primi Kesintisi (%1): 250.000 × 0,01 = 2.500 TL
Gelir Vergisi Matrahı: 250.000 – 35.000 – 2.500 = 212.500 TL
Hesaplanan 212.500 TL üzerinden, 2024 yılı gelir vergisi tarifesine göre vergi oranları uygulanır.
Gelir Vergisi Hesaplamasında Yapılan Kesintiler ve İndirimler
Gelir vergisi hesaplama işlemi bazı kesintiler göz önüne alınarak yapılır. Sosyal güvenlik sistemine ödenen primler, zorunlu sigorta primleri ve özel emeklilik kesintileri gelir vergisi matrahından indirilebilir. Ayrıca gelir vergisi beyannamesi verilirken yapılan bağışlar (eğitim, sağlık, kültür gibi) ve yardım harcamaları, belirli limitler dahilinde vergiden düşülebilir.
Kira geliri üzerinden vergi ödeyecek olan kişiler, yapılan belirli harcamaları (bakım, onarım, sigorta vb.) gelir vergisinden düşebilir. Serbest meslek sahipleri ise işlerinde kullandıkları malzeme, hizmet ve ekipman alımlarını vergi matrahından düşürebilir.
Gelir Vergisi Hesaplama Örnekleri
2024 yılına ait gelir vergisi dilimleri %15, 20, 27, 35 ve 40 olarak değerlendirilir. Gelir limitleri her yıl bir önceki yılın Yurt İçi Fiyat Endeksi üzerinden yeniden belirlenirken vergi dilimlerindeki oranlar sabit kalır.
Örneğin, yıllık 500 bin TL geliri olan biri, gelirini doğrudan %27’lik vergi diliminde değerlendiremez. Ödenmesi gereken tutar şu şekilde hesaplanır:
110 bin TL’ye kadar olan kısmı için 16 bin 500 TL
110 bin – 230 bin TL arası 24 bin TL
230 bin – 500 bin TL arası 72 bin 900 TL
Yani toplamda ödenmesi gereken tutar 113 bin 400 TL’dir.
Kazançlarınızı Kolaylıkla Ödeal ile Yönetin!
Ödeal’ın yenilikçi çözümleriyle ödeme süreçlerinizi kolaylaştırın. Ertesi güne %0 komisyon avantajlı POS hizmetiyle Ödeal, işletmenizin yanında. Fiziki POS, Cepte POS, E-Fatura POS gibi geniş ürün yelpazesiyle her ihtiyacınıza uygun çözümlere ulaşabilirsiniz. E-Fatura POS ile faturalarınızı otomatik olarak muhasebe programına aktarabilirsiniz. POS çözümleri ile minimum ciro şartı, verimsizlik ücreti veya kullanım taahhüdü olmadan her bankadan ödeme alabilirsiniz. Siz de hemen başvurun, Ödeal ile kazançlarınızı kolayca yönetin.