Kasa, Z Raporu, Gün Sonu, Slip: POS Kullanımında Terimler Sözlüğü

POS sistemlerinin kullanımında sık sık rastlanan terimlerin başında kasa, Z raporu, gün sonu ifadeleri yer alır. Ancak işletme sahiplerinin karşılaştığı kavramlar bunlarla sınırlı değildir. Slip, POS komisyon oranı, ters işlem gibi terimler de günlük satış süreçlerinin vazgeçilmez parçalarıdır. Aynı şekilde Ödeme Kaydedici Cihaz (ÖKC) kavramı da, yasal düzenlemeler doğrultusunda birçok işletme için zorunlu hale gelmiştir.

Büyük ya da küçük tüm işletmelerin günlük işlemlerini kolayca takip etmesi oldukça önemlidir. Bu süreçte kullanılan terimlerin ne anlama geldiğini bilmek, hem operasyonel hem de finansal açıdan hata oranını düşürür, hesaplarda karışıklığın önüne geçilmesini sağlar. Günlük işlemlerin takibi, aylık ve yıllık hesapların hızlıca yapılmasına da olanak tanır.

Peki X ve Z raporu nedir? Gün sonu raporu nasıl alınır? POS komisyon oranı nasıl hesaplanır? Slip nedir ve hangi işlemlerde kullanılır? 

Kasa Nedir? 

Kasa, bir işletmenin satış işlemlerinin gerçekleştirildiği nakit veya kartla ödemelerin alındığı fiziksel veya yazılımsal olarak alınmasını temsil eder. Kasanın özellikleri bu şekilde sıralanabilir:

• Ürün satışını kaydetmek.
• Nakit, kredi kartı, banka kartı gibi farklı ödeme yöntemlerini işlemek.
• Fiş veya fatura düzenlemek.
• İade ve iptal işlemlerini başarılı bir şekilde yönetmek.
• Günlük satış verilerini toplamak. 

Z Raporu Nedir? 

Z raporu en basit tanımıyla bir yazar kasa POS cihazından veya POS sisteminden yapılan o günkü tüm işlemlerin özetini içeren mali bir rapordur. Rapora adını veren “Z” harfi gün sonu raporu alındıktan sonra sistemin o güne ait satış verilerini sıfırlamasını ifade eder. Bu noktada Z raporu ile işletmeler satış işlemlerini, muhasebe dökümlerini kolay bir şekilde tamamlayabilir. Yani Z raporu ile işletmelerin ödeme, satış bilgileri düzenli olarak sağlanır ve raporlanır. Z raporu sayesinde günlük toplam satış tutarı nakit, kredi kartı, diğer ödeme yöntemlerine göre ayrılır. Z raporu içeriğinde aşağıdaki bilgiler yer alır:

• İade ve iptal işlemleri,
• KDV tutarları,
• Ürünlere, sezona göre yapılan indirimler,
• Çalışan imza alanları,
• Kasa devir teslimleri,
• Sisteme göre değişiklik göstermekle birlikte bazı Z raporunda ürün detayı bilgisi de bulanabilir.

X Raporu Nedir? Z ve X Raporu Arasındaki Farklar Nelerdir?

X raporu, özellikle perakende sektöründe kullanılan yazar kasalar ya da POS cihazları üzerinden alınan, gün içindeki satış hareketlerini gösteren bir rapordur. Bu raporu hazırlarken yazar kasa POS ya da EFT POS olarak yapılan işlemlerinin sonuçları da kolaylıkla alınabilir. X raporu, kasa gün sonunda kapatılmadan önce alınır ve o ana kadar yapılan işlemleri gösterir. İçeriğinde toplam satış tutarı, KDV detayları, ödeme türlerine göre ayrım gibi bilgiler yer alır. Ancak X raporunun önemli bir özelliği, alınmasının yazar kasa hafızasında herhangi bir sıfırlama yapmamasıdır. Yani gün sonu işlemi tamamlanmaz ve rapor sadece bilgi amaçlıdır.

Z raporu ise gün sonunda alınan ve yazar kasanın hafızasında sıfırlama yapan rapordur. Z raporu alındığında, o güne ait satış bilgileri hafızadan silinir ve bir sonraki güne temiz bir şekilde başlanır. Bu rapor hem işletme içi kayıtlar hem de vergi denetimleri açısından resmi nitelik taşır. Genellikle günlük kapanışta alınır ve muhasebeleştirme işlemleri bu rapora göre yapılır.

X ve Z raporu arasındaki temel fark ise X raporunun bilgilendirme, Z raporunun ise resmi kapanış işlemi olmasıdır. X raporu gün içinde birden fazla kez alınabilirken, Z raporu genellikle günde bir kez alınır ve satış verilerini sıfırlar. Bu nedenle Z raporu vergi kayıtları açısından zorunlu ve resmi bir evraktır. X raporu ise düzenli kayıt işleri tutarken hayatı kolaylaştıran sistemsel özellikler içerir. 

Gün Sonu Rapor Nedir? Nasıl Alınır ve Neden Önemlidir? 

POS sistemlerinde gün sonu işlemi genellikle Z raporu alınarak başlatılır. Gün sonu; o gün yapılan tüm satışların ve tahsilatların banka sistemlerine gönderilmesi ve sistemin yeni güne hazırlanması anlamına gelir. Bu işlemler, Z raporu alma süreciyle birlikte başlar ve çoğu POS sisteminde bu adımın ardından otomatik olarak tamamlanır. POS cihazlarında gün sonu alma nasıl yapılır? başlıklı yazımızda bu süreci adım adım açıkladık.

Gün sonu işlemi sayesinde:

• Kartlı ödemeler ilgili bankaya iletilir ve ödeme süreci başlatılır
• İşletmenin hesabına aktarım süreci hızlanır
• Muhasebe ve vergi kayıtları doğru şekilde tutulur
• Kayıt dışı işlemlerin önüne geçilir, denetlenebilirlik artar

Gün sonu yapılmadığında sistem yeni satışlara izin vermeyebilir, ödemeler banka transferinde gecikebilir ya da kayıt süreçleri aksayabilir. Bu nedenle her gün düzenli olarak gün sonu işlemlerinin yapılması, finansal ve operasyonel açıdan büyük önem taşır.

Slip Nedir?

Slip, POS cihazı üzerinden gerçekleştirilen işlemlerin detaylarını içeren fiştir. İşlem tutarı, tarih, saat, banka bilgisi ve kart son dört hanesi gibi bilgiler yer alır. Hem işletme hem de müşteri için ödeme kaydı niteliği taşır. Genellikle iki nüsha olarak basılır; biri müşteriye, diğeri işletmeye verilir.

Yazar Kasa ÖKC (Ödeme Kaydedici Cihaz) Nedir?

Ödeme Kaydedici Cihaz (ÖKC), satışların kayıt altına alınması ve faturalandırılması işlemlerini tek bir sistem üzerinden yapmayı sağlayan cihazlardır. Genellikle yazar kasa ile POS’un birleşimi şeklinde çalışan bu sistemler, ödeme alma işlemiyle birlikte fiş veya fatura da kesebilir.

Yeni nesil yazar kasa POS cihazları, internet bağlantısı sayesinde Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) veri aktarımı yapar. Bu da vergisel şeffaflık sağlar ve manuel kayıt hatalarının önüne geçilmesine yardımcı olur. Özellikle perakende satış yapan işletmeler için ÖKC kullanımı yasal zorunluluk kapsamında yer alır.

Yeni nesil ÖKC’lerin kimler için zorunlu olduğu ve ne gibi avantajlar sunduğuna dair daha fazla bilgiye “Yazar Kasa POS Nedir, Kimler Kullanmalı?” yazımızdan ulaşabilirsiniz.

POS Komisyon Oranı Nedir?

POS komisyon oranı, bankaların veya ödeme kuruluşlarının sundukları tahsilat hizmeti karşılığında her işlem üzerinden uyguladığı yüzdesel kesintidir. İşletmenin yaptığı satıştan sonra, tahsil edilen tutar üzerinden belirli bir oran düşülerek kalan miktar işletmenin hesabına aktarılır.

Komisyon oranları; sektör, POS cihazı tipi (fiziki POS, sanal POS vb.), aylık ciro gibi kriterlere göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle işletmeler için en uygun komisyon oranlarını sunan çözümleri karşılaştırmak önemlidir.

Avantajlı POS Komisyon Oranları 2025 yazımızda güncel oranlara dair kapsamlı bilgi bulabilirsiniz. Ayrıca, POS komisyon oranınız üzerinden ne kadar kesinti ödediğinizi öğrenmek için Ertesi Güne %0 Komisyonlu POS sayfasındaki hesaplama aracını kullanabilirsiniz.

Ters İşlem(Chargeback) Nedir?

Ters işlem ya da chargeback, kart sahibinin yaptığı bir harcama sonrası ilgili bankaya başvurarak işlemi iptal ettirmesi anlamına gelir. Genellikle ürünün teslim edilmemesi, hizmetin alınmaması ya da izinsiz bir işlem yapılması gibi nedenlerle ortaya çıkar.

İtiraz süreci, müşterinin bankaya başvurmasıyla başlar ve işletmenin belge sunarak itiraza yanıt vermesi gerekir. Bu süreç hem maddi kayıplara hem de operasyonel yük artışına neden olabilir.

Özellikle e-ticaret yapan işletmeler için chargeback riski yüksektir. Bu nedenle, işlem sonrası belgeleme ve müşteri memnuniyeti süreçlerinin dikkatle yürütülmesi gerekir. Ters İbraz (Chargeback) Nedir, Nasıl Yapılır? başlıklı yazımızda sürece dair tüm detayları bulabilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

Satış Süreçlerinizi Kolaylaştırmak İçin Ödeal Yanınızda

İşletmenizin ödeme süreçlerini daha verimli ve uygun maliyetle yönetmek istiyorsanız Ödeal POS çözümleri tam size göre! Ödeal ödeme çözümleriyle işletmeniz için en uygun olan seçenekleri kolaylıkla belirleyebilirsiniz. Ertesi Güne %0 Komisyonlu POS ile kazancınıza ertesi gün, kesintisiz olarak ulaşabilirsiniz. Hemen başvurun, kazancınızı komisyona değil işinize yatırmaya başlayın!